‘Ieder kind zou in zijn of haar leven met cultuur in aanraking moeten kunnen komen. Cultuur verrijkt je leven en dat gun ik iedereen!’ Carla van der Veen is samen met haar compagnon Jan Klijn en team verantwoordelijk voor Theaters in Nederland, een platform dat het lokale aanbod in de Nederlandse theaters in de schijnwerpers zet. ‘Een website, een theaterkrant, een rijdende promotour, aandacht op de socials. We doen alles om volle zalen te genereren! En daarmee sponsoren we het Jeugdfonds Sport & Cultuur. Een win-win als je het mij vraagt.’

Vijftien jaar geleden zag de website Theaters in Nederland het licht. ‘Wij voelden dat er behoefte was aan een site waar je per stad of provincie het aanbod in de lokale theaters kon bekijken. De bezoeker kan per stad zoeken naar een mooie voorstelling. Niet meer surfen langs verschillende sites van verschillende theaters, maar alle informatie geclusterd. Met als doel volle zalen, een bloeiend en levendig theatercircuit en een lage drempel voor de bezoeker om informatie te vinden’, vertelt Carla. Alle Nederlandse theaters delen inmiddels hun programma en de site is aangevuld met recensies, informatie van producenten en nieuws over de sector. ‘Ook verspreiden we zeer regelmatig een nieuwsbrief aan 15.000 abonnees. Inmiddels maken we ook een lokale theaterkrant die per stad gevuld is met relevante informatie. En we laten in verschillende steden iedere zaterdag een grote LED wagen rijden ter promotie van de theaters. Zij plaatsen er content op, om vollere zalen te promoten en wij promoten hiermee tegelijkertijd Jeugdfonds Sport & Cultuur.’

Het doet iets met je

Carla heeft liefde voor theater. ‘Ja natuurlijk! Cultuur in Nederland gaat me aan mijn hart. Er is zoveel te zien, te doen en te beleven in de zalen. Er zijn inspirerende voorstellingen, ontroerende, ontspannende en grappige momenten in het theater. Je bent even in een andere wereld. En dat is mooi. Wat mij betreft zet cultuur je creatieve brein aan. Het doet iets met je. Dat kan muziek zijn, of dans of toneel of een andere uiting, maar het raakt iets aan. En juist voor kinderen is dat essentieel in de ontwikkeling. Daarom willen we ook zo graag dat alle kinderen in Nederland kennis kunnen maken met cultuur. Het bespelen van een instrument is een dure hobby. Ook een toneelclub of een dansstudio kan niet bestaan zonder contributie. Wij willen dus dat geld voor kinderen geen belemmering is om toch lid te worden en te ervaren wat dat met je doet. Je hoofd leegmaken, ontspannen, vrienden maken, een uitlaatklep hebben, omgaan met kinderen met dezelfde interesses, samen spelen; allemaal aspecten die een rol spelen. Het is echt een verrijking van je leven als je kennis kan maken met culturele uitingen. En dat gunnen we dus alle kinderen.’

Positieve inspiratie

Daarom doneert het platform Theaters in Nederland ook heel bewust aan het Jeugdfonds Sport & Cultuur. ‘Wij zochten een goed doel dat aansloot bij onze missie. Positieve inspiratie, cultuur op de kaart, volle zalen. Het Jeugdfonds maakt het mogelijk dat ieder kind daar kennis mee kan maken. En dat is, in onze ogen, heel waardevol. En juist in deze post-coronatijd is het weer ontsluiten van de wereld zo belangrijk. Wij zouden het wel van de daken willen schreeuwen: cultuur is broodnodig!’

Meer over Theaters in Nederland

Het Leerorkest is een innovatieve vorm van muziekeducatie waarbij alle kinderen de kans krijgen om op school, onder schooltijd, een muziekinstrument te leren bespelen en samen muziek te maken. Marco de Souza startte het Leerorkest in 2005 in de Amsterdamse Bijlmer. “Er kwamen veel te weinig kinderen uit de buurt op muziekles. Dat wilde ik veranderen.”

Marco de Sousa startte het Leerorkest toen hij directeur was van de muziekschool in de Bijlmer. “Ik zag al die kinderen in de buurt rondlopen. Er wonen zo’n 130 nationaliteiten in de Bijlmer. Veel kinderen uit de hoge flats om ons heen keken bij ons naar binnen maar liepen dan voorbij. Dat vond ik raar en wilde dat veranderen. In die periode heerste ook zo’n beetje de opvatting dat het geen zin had een kind uit de Bijlmer viool te leren spelen. Ik was daar boos over, ik kan geen enkele reden bedenken waarom kinderen uit onze buurt geen klassiek instrument zou kunnen bespelen.

Kinderen uit het welgestelde Amsterdam Zuid kwamen bij ons djembé spelen omdat we een goede docent hadden. Die konden kiezen welk instrument ze wilden bespelen. Kinderen uit de Bijlmer hadden die keuze niet. Ik wilde ze die kans geven. We zijn concerten op scholen gaan organiseren. De kinderen vonden het geweldig, een fagot met al die glimmende knoppen: dat is magisch. We zijn de scholen ingegaan met een bak instrumenten en de gedachte dat we les wilden geven aan álle kinderen.

Iedereen kan leren lezen en schrijven en dat geldt ook voor muziek. Bedenk goed, elk kind dat in Nederland opgroeit, komt in aanraking met klassieke muziekinstrumenten. Iedere Harry Potter of Disneyfilm zit vol symfonische muziek. Het is dus een misvatting dat kinderen uit andere culturen het niet van huis uit meekrijgen.”

Muziek als oase

Marco is zelf geboren en opgegroeid in Brazilië. “We waren aanvankelijk arm maar mijn ouders hadden zakelijk inzicht en hebben zich opgewerkt tot de middenklasse. Ze hielden van ons maar er was niet veel emotionele steun en ik voelde me behoorlijk ongelukkig. Toen ik een jaar of zes was, kwam mijn oudste broer thuis met een platenspeler en een klassieke plaat. Die muziek werd een oase voor me, het voerde me mee naar een andere wereld. Dankzij de muziek voelde ik me beschermd en veilig. Ik besloot muzikant te worden, iets waar mijn ouders tegen waren en waar ik niet in gesteund werd. Al heel jong ben ik gaan werken om muzieklessen te kunnen nemen, moest alles zelf doen. Ik weet dus wat het is om tegen de stroom in te gaan. En ik weet ook dat je daar gelukkig van kunt worden.”

Het Leerorkest is een begrip in Nederland en inmiddels ook op Curaçao, Aruba en Bonaire. Duizenden kinderen met verschillende culturele achtergronden weten dankzij het Leerorkest hoe bevrijdend het is naar muziek te luisteren en – nog belangrijker – samen muziek te maken. Is er thuis geen geld voor les? Wij betalen de lessen en de kinderen krijgen gratis een instrument van Stichting Instrumentendepot Leerorkest te leen.

Coronalessen

Tijdens de coronacrisis kregen de kinderen online muziekles. Dat had  een onverwacht en leerzaam bijeffect. Via de camera kregen de muziekdocenten letterlijk een inkijkje in de thuissituatie. “Het doel van het Leerorkest is kinderen gelukkiger te maken, niet alleen door ze een instrument te leren bespelen maar ook door een relatie met ze op te bouwen,” zegt Marco. “Via de online lessen kwamen we in de huiskamer. Doordat je meer van het kind ziet, wordt de relatie verdiept. En ouders zagen hoe hun kinderen les kregen. Veel gezinnen hebben geen computer en kinderen volgden de lessen bijvoorbeeld via de telefoon van de moeder. En vervolgens gaat moeder dan stofzuigen of zo, terwijl het kind les heeft. De les was onderdeel van de gewone gang van zaken in het gezin. We hebben ervan geleerd dat we de kinderen in iedere situatie bereiken, ze zijn het gewend te studeren in een omgeving die niet optimaal is.”

Lees meer

• Via ‘Pak Aan!’ kunnen ouders gratis een instrument lenen bij het Instrumentendepot Leerorkest;
• Meer over muziekles met hulp van het Jeugdfonds;
• Bekijk de website van het Leerorkest.

Foto: Greta Muis. Marco de Souza tussen leerlingen.

Judith Hermelink is sinds september 2019 coördinator bij Sam&, het samenwerkingsverband tussen het Jeugdfonds Sport & Cultuur, Stichting Leergeld, Stichting Jarige Job en Nationaal Fonds Kinderhulp. Via Sam& krijgen ouders en intermediairs op een gemakkelijke manier toegang tot een breed pakket aan voorzieningen voor kinderen die opgroeien in een gezin met weinig geld.

Judith en haar drie collega’s werken er hard aan om één overzichtelijke plek te creëren waar aanvragen ingediend kunnen worden voor een breed pakket aan voorzieningen. “Sinds maart 2019 is Sam& een stichting en gebeurt er veel,” zegt Judith. “De bouw van een portal, de wereld laten weten dat we bestaan, maar ook  bijvoorbeeld juridische zaken en HR. Ik voer ook gesprekken met allerlei partijen. Er zijn zoveel organisaties betrokken bij het thema kinderarmoede, gemeenten, landelijke politiek, fondsen, vrijwilligersorganisaties. En iedereen wil er iets in betekenen. We moeten in dat speelveld een deugdelijke organisatie zijn, niet groot maar wel volwassen. Het is een beetje pionieren, dat maakt het erg leuk.”

Concreet en helder

Er is de laatste tijd erg veel aandacht voor kinderarmoede in de pers. Het is duidelijk een onderwerp dat leeft. Judith: “De teneur van de artikelen is vaak ‘hoe is het mogelijk dat er kinderarmoede bestaat in een rijk land als Nederland?’. Dat vind ik het mooie aan de vier organisaties die verbonden zijn aan Sam&, ze hebben iets concreets te bieden. Het is heldere, afgebakende hulp in natura. En nee, we lossen kinderarmoede niet op. We proberen iets voor kinderen te doen, iets te kunnen doorbreken in een moeilijke situatie en hopelijk heeft dat op de lange termijn ook impact. Laten we het vooral overzichtelijk houden. Groei is geen doel maar als je krachten wilt bundelen, vind ik dat je partijen die op dezelfde manier werken er wel bij zou moeten hebben.”

We lossen kinderarmoede niet op. We proberen iets voor kinderen te doen, iets te kunnen doorbreken in een moeilijke situatie.

Ander perspectief

Voordat Judith aan de slag ging bij Sam& runde ze het Ronald McDonald Huis Utrecht bij het Wilhelmina Kinderziekenhuis en was werkzaam bij het overkoepelende Ronald McDonald Kinderfonds. “Een organisatie waar iedereen achter staat. Ouders van ernstig zieke kinderen moeten dichtbij hun kind kunnen zijn, daar is iedereen het mee eens. Er waren nooit negatieve reacties. Dat is bij Sam& soms lastig. Op social media zijn er wel eens reacties in de trant van ‘laat die mensen gewoon aan het werk gaan’. Armoede is complexe materie. Het gaat om een stapeling van problemen waar mensen mee te maken hebben en soms moet je even door de bril van de ander kunnen kijken. Ik vind het normaal dat mijn kinderen sporten, mee kunnen op schoolreis en een goede fiets hebben. Maar wat voor mij normaal is, is dat niet noodzakelijkerwijs voor iemand anders. Zeker niet voor iemand die in een lastige situatie zit en geen overzicht meer heeft. Dat had ik al eerder geleerd. Ik heb in de verslavingszorg gewerkt waar ook zo duidelijk was dat je moet oppassen met oordelen over iets waar je weinig kennis van hebt.”

Campagne Sam& van start

Op 16 januari 2020 is de publiekscampagne van Sam& gestart. Een belangrijk moment. “Het is spannend,” zegt Judith. “Ouders en intermediairs kunnen via de portal aanvragen doen die wij dan weer doorzetten naar de organisaties. Je wil natuurlijk dat die aanvragen snel en goed afgehandeld worden. Je wil natuurlijk dat die aanvragen snel en goed afgehandeld worden. Samen zijn we er klaar voor om zoveel mogelijk kinderen en jongeren de kans te geven om mee te doen.”

Over 5 jaar

Waar ik over vijf jaar wil zijn? Waarschijnlijk een utopie maar het zou mooi zijn als gezinnen zonder schroom aanvragen durven doen en het aanvraagproces heel soepel gaat. En natuurlijk dat er nog veel meer organisaties zijn aangesloten bij Sam& en alle kinderen in Nederlands de kans krijgen om mee te doen.”

Lees meer over Sam&