17 juni 2020

Marco de Souza: ‘Muziekles moet beschikbaar zijn voor álle kinderen’

Het Leerorkest is een innovatieve vorm van muziekeducatie waarbij alle kinderen de kans krijgen om op school, onder schooltijd, een muziekinstrument te leren bespelen en samen muziek te maken. Marco de Souza startte het Leerorkest in 2005 in de Amsterdamse Bijlmer. “Er kwamen veel te weinig kinderen uit de buurt op muziekles. Dat wilde ik veranderen.”

Marco de Sousa startte het Leerorkest toen hij directeur was van de muziekschool in de Bijlmer. “Ik zag al die kinderen in de buurt rondlopen. Er wonen zo’n 130 nationaliteiten in de Bijlmer. Veel kinderen uit de hoge flats om ons heen keken bij ons naar binnen maar liepen dan voorbij. Dat vond ik raar en wilde dat veranderen. In die periode heerste ook zo’n beetje de opvatting dat het geen zin had een kind uit de Bijlmer viool te leren spelen. Ik was daar boos over, ik kan geen enkele reden bedenken waarom kinderen uit onze buurt geen klassiek instrument zou kunnen bespelen.

Kinderen uit het welgestelde Amsterdam Zuid kwamen bij ons djembé spelen omdat we een goede docent hadden. Die konden kiezen welk instrument ze wilden bespelen. Kinderen uit de Bijlmer hadden die keuze niet. Ik wilde ze die kans geven. We zijn concerten op scholen gaan organiseren. De kinderen vonden het geweldig, een fagot met al die glimmende knoppen: dat is magisch. We zijn de scholen ingegaan met een bak instrumenten en de gedachte dat we les wilden geven aan álle kinderen.

Iedereen kan leren lezen en schrijven en dat geldt ook voor muziek. Bedenk goed, elk kind dat in Nederland opgroeit, komt in aanraking met klassieke muziekinstrumenten. Iedere Harry Potter of Disneyfilm zit vol symfonische muziek. Het is dus een misvatting dat kinderen uit andere culturen het niet van huis uit meekrijgen.”

Muziek als oase

Marco is zelf geboren en opgegroeid in Brazilië. “We waren aanvankelijk arm maar mijn ouders hadden zakelijk inzicht en hebben zich opgewerkt tot de middenklasse. Ze hielden van ons maar er was niet veel emotionele steun en ik voelde me behoorlijk ongelukkig. Toen ik een jaar of zes was, kwam mijn oudste broer thuis met een platenspeler en een klassieke plaat. Die muziek werd een oase voor me, het voerde me mee naar een andere wereld. Dankzij de muziek voelde ik me beschermd en veilig. Ik besloot muzikant te worden, iets waar mijn ouders tegen waren en waar ik niet in gesteund werd. Al heel jong ben ik gaan werken om muzieklessen te kunnen nemen, moest alles zelf doen. Ik weet dus wat het is om tegen de stroom in te gaan. En ik weet ook dat je daar gelukkig van kunt worden.”

Het Leerorkest is een begrip in Nederland en inmiddels ook op Curaçao, Aruba en Bonaire. Duizenden kinderen met verschillende culturele achtergronden weten dankzij het Leerorkest hoe bevrijdend het is naar muziek te luisteren en – nog belangrijker – samen muziek te maken. Is er thuis geen geld voor les? Wij betalen de lessen en de kinderen krijgen gratis een instrument van Stichting Instrumentendepot Leerorkest te leen.

Coronalessen

Tijdens de coronacrisis kregen de kinderen online muziekles. Dat had  een onverwacht en leerzaam bijeffect. Via de camera kregen de muziekdocenten letterlijk een inkijkje in de thuissituatie. “Het doel van het Leerorkest is kinderen gelukkiger te maken, niet alleen door ze een instrument te leren bespelen maar ook door een relatie met ze op te bouwen,” zegt Marco. “Via de online lessen kwamen we in de huiskamer. Doordat je meer van het kind ziet, wordt de relatie verdiept. En ouders zagen hoe hun kinderen les kregen. Veel gezinnen hebben geen computer en kinderen volgden de lessen bijvoorbeeld via de telefoon van de moeder. En vervolgens gaat moeder dan stofzuigen of zo, terwijl het kind les heeft. De les was onderdeel van de gewone gang van zaken in het gezin. We hebben ervan geleerd dat we de kinderen in iedere situatie bereiken, ze zijn het gewend te studeren in een omgeving die niet optimaal is.”

Lees meer

• Via ‘Pak Aan!’ kunnen ouders gratis een instrument lenen bij het Instrumentendepot Leerorkest;
• Meer over muziekles met hulp van het Jeugdfonds;
• Bekijk de website van het Leerorkest.

Foto: Greta Muis. Marco de Souza tussen leerlingen.