6 mei 2021

Steven Pont: ‘Eigenheid, verbondenheid en het gevoel dat je iets kunt’

Steven Pont is ontwikkelingspsycholoog, publicist en auteur van ‘Mensenkinderen’ waarin hij de verschillende ontwikkelingsfases van kinderen levendig beschrijft zodat ouders het gedrag van hun kind beter begrijpen. Steven is ook een hartstochtelijk pleitbezorger van cultuur. Maar wat is cultuur eigenlijk en waarom is het belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen?

“Cultuur is alles wat ons mens maakt,” antwoordt Steven. “Je zou kunnen zeggen dat cultuur alle karaktereigenschappen van de samenleving bevat. En de samenleving is de plek waar kinderen groot worden. Voor de stabiele ontwikkeling van kinderen zijn drie dingen belangrijk: het gevoel dat je een eigen persoon bent, dat je verbonden bent met anderen en het gevoel dat je iets kunt. Als je dan kijkt naar voetbal, muziek, tennis, dansen, beeldende kunst, judo, theater – daarin kun je je uiten, je eigenheid ontwikkelen maar het verbind je ook met anderen en met het grotere geheel: de samenleving.”

Er zijn biologische basisbehoeften zoals een dak boven je hoofd, voedsel en warmte, maar er zijn ook psychologische basisbehoeften. Steven: “Kunnen bewegen is een basisbehoefte. Maar sport gaat niet alleen over bewegen en een gezonde levensstijl. Dans, muziek en beeldende kunst gaan niet alleen over een leuke vrijetijdsbesteding. Dat is maar de helft. Het gaat uiteindelijk om die drie dingen die ik al noemde: autonomie, verbondenheid en competentie. Anders kun je net zo goed een rondje in het park rennen of in je eentje een instructiefilmpje blokfluit op YouTube kijken. Juist dat je het met anderen doet en dat een kind zelf kan kiezen en zich ontwikkelen in die keuze, is heel belangrijk.”

Gezin, school en club

Een kind leeft in drie milieus: gezin, school en de omgeving die hij of zij zelf kiest zoals het zangkoor of de voetbalclub. Gezin en school zijn verplichte milieus. Maar dat derde is in feite het eerste vrijwillige milieu dat een kind kiest. Dáár ontwikkelen kinderen hun eigenheid, ontdekken ze wat belangrijk is en maken ze hun eigen keuzes. En dat moeten we kinderen gunnen.”

De tweedeling in de samenleving lijkt groter te worden.

Vanuit zijn eigen praktijk als therapeut kent Steven Pont het effect van armoede op kinderen. “Die tweedeling in de samenleving is er en lijkt groter te worden. Er zijn gezinnen waar ouders de portemonnee kunnen trekken voor bijles. Of om hun kind kennis te laten maken met muziekles, voetbal of tennis waarna het zelf kan kiezen. Dat zijn beschermende factoren voor een kind. Er zijn risicofactoren voor alle kinderen, uit wat voor gezin ze ook komen. Maar als er te weinig beschermende factoren zijn, loopt het kind meer risico. Bijvoorbeeld dat het kind zich als volwassene minder goed kan ontwikkelen omdat het zich niet heeft kunnen uiten en dat derde milieu nooit heeft kunnen kiezen.

Kinderen die iets doen aan sport en cultuur kunnen zich uiten, voelen zich verbonden maar worden ook steeds beter in wat ze doen. Daardoor worden ze sterker en krijgen ze meer zelfvertrouwen. En is de kans ook groter dat ze als volwassene beter meedoen in de samenleving.”